Vereniging met een missie
De Zaansche Molen is in 1925 opgericht om het molenerfgoed, dat snel aan het verdwijnen was in de Zaanstreek, te behouden voor de toekomst. Een aantal bezorgde Zaankanters vreesde destijds dat er geen enkele molen meer zou overblijven van het enorme aantal dat er ooit had gestaan. Het doel van de vereniging is het behoud en beheer van de Zaanse Industriemolens en het vergroten van de kennis over en de liefde voor de molens. De Zaansche Molen is een vrijwilligersorganisatie die op professionele wijze toekomst geeft aan de dertien industriemolens die ze in haar bezit heeft en aan het bijzondere verhaal van de 1.100 Zaanse molens dat wordt verteld in het Molenmuseum.
De missie van De Zaansche Molen
Vereniging De Zaansche Molen is een vrijwilligersorganisatie die op professionele wijze toekomst geeft aan dertien Zaansche industriemolens en de daarbij behorende museumcollectie van molengerelateerde zaken. Ook het overdragen van kennis over en liefde voor de molens aan publiek in het algemeen en een jonge generatie Zaankanters in het bijzonder is een kerntaak van de vereniging. Hiermee levert de vereniging een belangrijke bijdrage aan het Zaanse erfgoed.
Organisatie
De Zaansche Molen kent een platte organisatie met een kleine kern van professionals die de met name door vrijwilligers ingevulde organisatie aanstuurt. De vereniging wordt geleid door een een directeur-bestuurder, die geadviseerd en gecontroleerd wordt door een Raad van Toezicht van vijf tot zeven personen, ieder met een specifieke verantwoordelijkheid.
Zie hier het organigram.
Voor exploitatie van de meeste molens is een aan de vereniging gelieerde organisatie verantwoordelijk: Stichting De Wind Molen Compagnie.
Vrijwilligers
De Zaansche Molen is een vrijwilligersvereniging en heeft zo’n 300 actieve vrijwilligers. Dit zijn vrijwilligers die in de molens of het molenmuseum hun steentje bijdragen in tijd door zich in te zetten bijvoorbeeld als molenaar, rondleider, suppoost of caissière, zie bij vrijwilliger worden.
Medewerkers
Om de vereniging met zo’n 300 actieve vrijwilligers en ruim 3.600 leden efficiënt te kunnen sturen zijn enige vaste medewerkers noodzakelijk. Aan het hoofd van de organisatie staat de directeur-bestuurder, die het beleid opstelt en omzet in concrete acties binnen de vereniging. De hoofdconservator van de vereniging is verantwoordelijk voor de museale collectie en presentatie in het Molenmuseum. Daarnaast zijn er voor de molens die druk bezocht worden professionele molenaars in dienst. Zij zijn verantwoordelijk voor de complete organisatie op de molen. Op de molens en in het Molenmuseum zijn ter ondersteuning van de hoofdconservator en hoofdmolenaars professionals actief. De Zaansche Molen heeft daarnaast een kleine staf die verantwoordelijk is voor o.a. financiën, secretariële ondersteuning en communicatie en educatie.
Commissies/organen
Onder het bestuur is een aantal commissies/organen actief met een specifieke taak:
-
- de Vrijwilligers Advies commissie (verantwoordelijk voor advies op vrijwilligersbeleid en uitvoering van vrijwilligers activiteiten)
- de Museum Advies commissie (verantwoordelijk voor beheer en presentatie van de museale collectie);de Windmolencompagnie (verantwoordelijk voor de exploitatie van de molens);
- de Technische Advies commissie (verantwoordelijk voor het onderhoud van de molens);
- de Redactiecommissie (redactiecoördinatie De Windbrief, digitale nieuwsbrief en sociale media).
Samenwerken
Met zoveel verschillende mensen en groepen is het belangrijk dat we plezierig met elkaar omgaan en op dezelfde manier communiceren. Daarom hebben we een aantal afspraken met elkaar gemaakt. De afspraken zijn hier te lezen.
Beloningsbeleid
De commissies en Raad van Toezicht van De Zaansche Molen verrichten hun haar taken onbezoldigd. Voor vrijwilligers is er een vergoeding mogelijk.
Statuten en reglementen
De vereniging heeft haar doelstellingen en afspraken vastgelegd in de statuten en reglementen.
Statuten vereniging De Zaansche Molen
Raad van Toezicht reglement vereniging De Zaansche Molen
Bestuur- en directie reglement De Zaansche Molen
Historie
En we gaan met z’n allen naar de Zaan, waar de wieken van de molen lustig gaan…
Dat zingen we nog steeds, maar er was een tijd dat bijna geen enkele molen meer draaide… Van de meer dan 1.100 molens, die ooit in de Zaanstreek hebben gestaan, waren er in 1925 slechts veertig over. Om de teloorgang van de molens – het meest kenmerkende van de Zaanstreek – te stoppen, richtte schoolmeester en kunstschilder Frans Mars in dat jaar samen met zijn vriend Pieter Boorsma vereniging De Zaansche Molen op. Hij riep de Zaanse bevolking op om hem daarbij te steunen, want inmiddels ging er bijna geen enkele wiek meer lustig langs de Zaan.
Molententoonstelling
Een van de eerste activiteiten van De Zaansche Molen was het organiseren van een molententoonstelling. Met 5.500 bezoekers werd de tentoonstelling een succes en het leverde gelijk ruim 250 nieuwe leden op. Maar de jonge vereniging had geen geld om bedreigde molens over te nemen. Zij kon molenbezitters slechts helpen met reparaties. Toch kreeg De Zaansche Molen in 1928 een gebouw ter beschikking dat kon worden ingericht als Molenmuseum. Prins Hendrik verrichte de officiële opening van het museum in Koog aan de Zaan.
Molenbezit
De eerste stap naar molenbezit werd in 1939 gezet. In dat jaar nam de vereniging oliemolen Het Pink in Koog aan de Zaan over en nam daarmee ook het onderhoud op zich. Steeds meer molens volgden in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Wie echter denkt dat na de oprichting van De Zaansche Molen geen enkele molen meer verdween uit de Zaanstreek heeft het mis. In het jaar van oprichting waren er nog zo’n veertig molens in de streek. Twintig daarvan vielen na jaren van verval ten offer aan sloop en zeven gingen in vlammen op.